BAHASA AREMA YANG HAMPIR PUNAH
BAGIAN VI
Kadit Kanyup Sicrak OVJ
Oleh Djoko Rahardjo*)
Genaro-genaro Ngalam kanyab kepingin tahil OVJ nok Graha Cakrawala UM ipat kadit osi ublem, soale kadit kanyup sicrak. Genaro Ngalam kanyab sing oleg, terpaksa genaro-genaro tahil nok tv.
Suga | : | Mbab, umak wingi tahil OVJ?
|
Ngambab | : | Oyi ker! Lha umak?
|
Suga | : | Ayas kadit tahil, kadit kanyup sicrak. Umak diisaki sicrak apais?
|
Ngambab | : | Ayas diisaki naragod. Genarone kadit osi tahil, ongul nang Ayabarus.
|
Suga | : | Otrap karo nawake nok OVJ kadit oyi! Ebes walkot Utab diplekotho, diisaki kuis.
|
Ngambab | : | Sug, ayas katnim ojir’e amil ubir. Ayas kadit ojir, digawe ukut oges lecep.
|
Suga | : | Wanyik ojir’e hulupes ubir, ukuto aud, kawine londem.
|
Ngambab | : | Hem…, kane…, wetengku ewul nakam oges lecep kawi londem.
|
Terjemahan
Tidak Punya Karcis OVJ
Orang-orang (masyarakat) Malang banyak yang berkeinginan melihat OVJ di Graha Cakrawala UM tetapi tidak dapat masuk karena tidak mempunyai karcis.
Agus | : | Mbang kamu kemarin melihat (menonton) OVJ?
|
Bambang | : | Iya teman. Lha kamu?
|
Agus | : | Saya tidak menonton, tidak punya karcis. Kamu diberi karcis siapa?
|
Bambang | : | Saya diberi juragan. Orangnya tidak bisa menonton, pergi ke Surabaya.
|
Agus | : | Parto dan temannya di OVJ tidak oke! Bapak Walikota Batu dikerjai, diberi kuis.
|
Bambang | : | Gus, saya minta uangnya Rp5.000,00. Saya tidak mempunyai uang untuk beli nasi pecel.
|
Agus | : | Ini uangnya Rp10.000,00, belikan dua, lauknya mendol.
|
Bambang | : | Hem…, enak…, perutku lapar makan nasi pecel lauknya mendol. |
DAFTAR SINGKATAN
|
|
Bahasa Indonesia: BI | Kategori Sintaksis: KS |
Bahasa Jawa: BJ | Verba/kata kerja: V |
Bahasa Asli Arema: BAA | Adjektiva/kata keadaan: Adj |
Kata yang Dibalik: KyD | Nomina/kata benda: N |
Dapat Dibalik: DD | Adverbia/kata keterangan: Adv |
Tidak Dapat Dibalik: TDD | Pronomina/kata ganti: Pron |
Dibalik dengan Pertimbangan: DdP | Numeralia/kata bilangan: Num |
Uraian: Urai | Preposisi/kata depan: Prep |
Hasil: Hsl | Konjungsi/kata penghubung: Konj |
Ejaan Lama: EL | Interjeksi/kata seru: Inj |
Dan Lain-lain: dll. | Partikel: Ptk |
Kalimat 1
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
BI |
Mbang |
kamu |
kemarin |
me-nonton |
OVJ? |
KS |
N |
Pron |
Adv |
V |
Adv |
KyD |
Mbab |
umak |
niramek |
notnon |
OVJ? |
Hsl |
DD |
DD |
DdP |
DdP |
TDD |
Keterangan: kata “kemarin” jika dibalik menjadi “niramek” , kata yang dibalik (kata turunan) ini tidak lazim digunakan, kata “wingi” (BJ) menggantikan kata ‘kemarin’ , kata “me-nonton” jika dibalik menjadi “me-notnon”, kata “notnon” tidak lazim digunakan dan diganti dengan kata “melihat” => me-lihat => lihat => “tahil”. |
Kalimat 2
Urai |
a |
b |
c |
d |
BI |
Iya |
teman. |
Lha |
kamu? |
KS |
Ptk |
Pron |
Inj |
Pron. |
KyD |
Ayi |
namet. |
Lha |
umak? |
Hsl |
TDD |
DdP |
TDD |
DD |
Keterangan: kata “iya” jika dibalik => “ ayi”, kata “ayi” tidak lazim digunakan sehingga diganti dengan kata “oyi” (BAA), kata “teman” jika dibalik => “namet”, kata “namet” tidak lazim digunakan dan diganti dengan “arek/rek” (BJ) dibalik => “ker”. |
Kalimat 3:
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
BI |
Saya |
tidak |
melihat, |
tidak |
punya |
karcis. |
KS |
Pron |
Adv |
V |
Adv |
V |
N |
KyD |
Ayas |
kadit |
tahil, |
kadit |
kanyup |
sicrak. |
Hsl |
DD |
DD |
DD |
DD |
DD |
DD |
Keterangan: kata “melihat” => me-lihat => “tahil”, kata “punya” => punya +/k/ => punyak dibalik menadi “kanyup”. |
Kalimat 4
Urai |
a |
b |
c |
d |
BI |
Kamu |
diberi |
karcis |
siapa? |
KS |
Pron |
V |
N |
Adv |
KyD |
Umak |
iredib |
sicrak |
apais? |
Hsl |
DD |
DdP |
DD |
DD |
Keterangan: kata “diberi” jika dibalik => “ iredib”, kata “iredib” tidak lazim digunakan sehingga diganti dengan kata “diisaki” yang berasal dari “dikasih” (BI tidak baku) => di-kasih => di-hisak => di-/h/-isak+i. |
Kalimat 5
Urai |
a |
b |
c |
BI |
Saya |
diberi |
joragan. |
KS |
Pron |
V |
N |
KyD |
Ayas |
iredib |
naragod. |
Hsl |
DD |
DdP |
DD |
Keterangan: kata “diberi” jika dibalik => “ iredib”, kata “iredib” tidak lazim digunakan sehingga diganti dengan kata “diisaki” yang berasal dari “dikasih” (BI tidak baku) => di-kasih => di-hisak => di-/h/-isak+i, kata “djoragan” (BJ-EL) dibalik menjadi nagarod/j/ => huruf /g/ bertukar tempat /r/ => “naragod”.
|
Kalimat 6:
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
BI |
Orangnya |
tidak |
bisa |
menonton, |
pergi |
ke |
Surabaya. |
KS |
Prep |
Adv |
V |
V |
V |
Prep |
N |
KyD |
Genarone |
kadit |
osi |
me-notnon |
igrep |
ke |
Ayabarus. |
Hsl |
DD |
DD |
DD |
DdP |
DdP |
TDD |
DD |
Keterangan: kata “orangnya” diganti “genarone” , , kata “me-nonton” jika dibalik menjadi “me-notnon”, kata “notnon” tidak lazim digunakan dan diganti dengan kata “melihat” => me-lihat => lihat => “tahil”, kata “pergi” dibalik menjadi “igrep”, kata ini tidak lazim digunakan, kata “igrep” diganti “lungo” (BJ) jika dibalik menjadi “ongul”. |
Kalimat 7
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
BI |
Parto |
dan |
temannya |
di |
OVJ, |
tidak oke! |
KS |
N |
Konj |
Adv |
Prep |
N |
Inj |
KyD |
Otrap |
nad |
namet-nya |
id |
OVJ |
kadit eko! |
Hsl |
DD |
DdP |
DdP |
DdP |
TDD |
TDD |
Keterangan: kata “dan” => dibalik menjadi => “nad”, kata “nad” tidak lazim digunakan, kata “namet-nya” tidak lazim digunakan dan harus diganti dengan kata “kawan” jika dibalik menjadi “nawak” => “nawak-e”, kata “di” => dibalik menjadi => “id”, kata “id” tidak lazim digunakan, kata “punya” => punya +/k/ => punyak dibalik menadi “kanyup”, kata “tidak oke” => dibalik => “kadit eko” (ambigu/membingungkan). |
Kalimat 8
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
BI |
Gus, |
saya |
minta |
uang |
lima ribu rupiah. |
KS |
N |
Pron |
V |
Adv |
Num |
KyD |
Sug |
ayas |
katnim |
ngau |
amil ubir rupiah. |
Hsl |
DD |
DD |
DD |
TDD |
DD |
Keterangan: kata “uang” jika dibalik menjadi “ngau” , kata “ngau” ini tidak memiliki arti sehingga harus diganti dengan kata “ojir’e” (BAA).
|
Kalimat 9:
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
h |
BI |
Saya |
tidak |
punya |
uang |
untuk |
membeli |
nasi |
pecel. |
KS |
Pron |
Adv |
V |
N |
Konj |
V |
N |
N |
KyD |
Ayas |
kadit |
kanyup |
ngau |
kutnu |
mem-ileb |
isan |
lecep. |
Hsl |
DD |
DD |
DD |
TDD |
TDD |
TDD |
TDD |
DD |
Keterangan: kata “uang” diganti “ojir” , kata “untuk” jika dibalik menjadi “kutnu”, kata “kutnu” tidak memiliki arti sehingga diganti “digawe” (BJ), kata “beli” dibalik menjadi “ileb”, kata ini homofon dengan “ilep”, kata “ileb” diganti “tuku” (BJ) jika dibalik menjadi “ukut”. kata “isan” tidak memiliki arti sehingga harus diganti dengan kata “sego” (BJ) jika dibalik menjadi “oges”.
|
Kalimat 10
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
BI |
Ini |
uangnya |
sepuluh ribu Rp, |
belikan |
dua, |
lauknya |
mendol. |
KS |
Pron |
V |
Num |
V |
Num |
Adv |
V |
KyD |
Ini |
ngau-nya |
hulepes ubir Rp, |
ileb-kan |
aud |
kual-nya |
londem. |
Hsl |
DdP |
TDD |
DD |
DdP |
DD |
TDD |
DD |
Keterangan: kata “uang” diganti dengan “ojir” , kata “ileb-kan” diganti“ukut-no”, kata “lauknya” dibalik => “kaul-nya” kata ini tidak memiliki arti dan lazim diganti dengan kata “iwak” (‘ikan’) .
|
Kalimat 11
Urai |
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
BI |
Hem, enak |
perutku |
lapar, |
makan |
nasi pecel |
lauknya |
mendol. |
KS |
Inj |
N |
Adj |
V |
N |
Adv |
N |
KyD |
Hem, kane |
turep-ku |
rapal, |
nakam |
isan lecep |
kual-nya |
londem. |
Hsl |
DdP |
DdP |
DdP |
DD |
DdP |
DdP |
DD |
Keterangan: kata “hem” tidak dapat dibalik menjadi “meh”, kata “enak” dapat dibalik menjadi “kane”, kata “perut-ku” dibalik => “turep-ku” kata ini tidak memiliki arti dan lazim diganti dengan kata “wetengku” (BJ), kata “lapar” dibalik => “rapal” kata ini tidak memiliki arti dan lazim diganti dengan kata “luwe” (BJ), kata “nasi” => dibalik
|
Kesimpulan:
No. |
Hasil Identifikasi Kategori Sintaksis dan Peran Semantis |
Hasil Inventarisasi Jenis Kata yang |
||
DD |
TDD |
DdP |
||
1. |
V, Adj, N, Adv |
1a,3c,3d,3e,3f,4c,4d,
5c,6c,6g,7a,8a,8c,9b,9c,9h,10g,11d,11g |
1e,7e,8d,9d,9g,10b, 10f |
1c,1d,4b,5b,6d,6e, 7c,10d,11b,11c,11e, 11f |
2. |
Pron, Prep, Konj, Inj, Ptk |
1b,2d,3a,4a,5a,6a,8b,9a |
2a,2c,6e,7f,7f,9e |
2b,7b,10a,11a |
3. |
Num |
8e,10c,10e |
||
4. |
Kata yang bermakna ganda |
|||
5. |
Kata yang berkonotasi negatif |
Comments are closed.